دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در 24 آوریل 2020 بیانیه ای را به مناسبت سالگرد وقایع 1915 منتشر کرد و بار دیگر در توصیف وقایع 1915، از واژه «Meds Yeghern» استفاده کرد که در زبان ارمنی به معنای «فاجعه بزرگ» است. افزون براین ترامپ در مهم ترین بخش اظهارات خود گفت: «در این روز، ما شاهد استحکام و مقاومت مردم ارامنه در مقابل این تراژدی هستیم. خوشحالیم که بسیاری از ارامنه فرهنگ غنی خود را به سواحل ما آورده اند و سهم زیادی در این زمینه در کشور ما دارند». اهمیت کنونی سخنان جدید دونالد ترامپ از این جهت است که او پیش تر برخلاف نظر کنگره آمریکا که با قاطعیت نسل کشی ارامنه را به رسمیت شناخته بود، از به کار بردن واژه نسل کشی امتناع کرده بود.
متعاقب اظهارات ترامپ، بلافاصله مقام های سیاسی ترکیه واکنش نشان دادند و در همین زمینه، «سردار قلیچ» سفیر ترکیه در واشنگتن در واکنش به اظهارات «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا در خصوص وقایع 1915 تصریح کرد که این اظهارات که با ملاحظات سیاست داخلی بیان شده است، هیچ ارزشی برای آنکارا ندارد. با این اوصاف، اکنون این پرسش مطرح می شود که اظهارات ترامپ علیه ترکیه و پیش کشیدن نسل کشی ارامنه چه تاثیراتی را می تواند بر مناسبات دو طرف بر جای بگذارد؟ اما قبل از پرداختن به تاثیرات احتمالی این اظهارات در ابتدا ضروری است بحث نسل کشی ارامنه به اختصار مورد بررسی قرار گیرد و استدلال ترکیه در دفاع از خود مورد اشاره قرار گیرد.
داستان نسل کشی ارامنه و دفاع های ترک ها از خود
نسل کشی ارامنه به مجموعه اقدامات و کشتارهایی اطلاق می شود که در بازه زمانی ای سه ساله امپراتوری عثمانی علیه ارامنه در قالب روش های مختلف انجام داده است. ارمنستان همواره تاکید دارد که اقدامات امپراطوری عثمانی در آن زمان باعث مرگ ۱.۵ میلیون نفر شده است. به گفته ارامنه، این افراد بین سال های ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۷ قربانی کشتارهای برنامه ریزی شده، کوچ اجباری و گرسنگی شده اند. بر اساس این ادعا، در جریان جنگ جهانی اول، امپراتوری عثمانی به طور سیستماتیک به تعقیب و کشتار ارامنه پرداخت. با این وجود، هیچ گونه اجماعی میان ناظران سیاسی و تاریخ دانان وجود ندارد. برخی مورخان از صدها هزار کشته و برخی حتی از یک و نیم میلیون قربانی سخن می گویند.
شایان ذکر است که تا کنون بیش از ۳۰ کشور کشتار ارامنه در خلال جنگ جهانی اول به دست عثمانی را به عنوان «نسل کشی ارامنه» به رسمیت شناخته اند. برای نخستین بار، فرانسه به مثابه یک کشور بزرگ اروپایی در سال ۲۰۰۱ از نسل کشی ارامنه در امپراتوری عثمانی سخن گفته بود. بوندس تاگ (پارلمان) آلمان نیز در سال ۲۰۱۶ از سیاست مشابهی پیروی کرد. موضوعی که به بحران دیپلماتیک میان ترکیه و آلمان انجامید. در ادامه شاهد بودیم که نمایندگان کنگره آمریکا نیز در 12 دسامبر 2019 (21 آذر 1398) نسل کشی ارامنه توسط امپراتوری عثمانی را به رسمیت شناختند.
با وجود اینکه هر روز به تعداد کشورهایی که نسل کشی ارامنه را به رسمیت می شناسند افزوده می شود اما دولت مردان ترک طی تمامی دهه های بعد از تشکیل دولت ملی جدید ترکیه در سال 1924 نسل کشی بودن این اقدامات را رد می کنند و تاکید دارند که رخدادهای اتفاق افتاده تنها روندی از تحولات دروان جنگ جهانی اول بوده است. در واقع، دولت ترکیه با اینکه وقوع چنین کشتاری را می پذیرد؛ اما آن را یک نسل کشی هدفمند نمی داند و واکنش سختی نیز در برابر این تعریف از خود نشان می دهد.
اثبات سیاسی بودن حقوق بشر در آمریکا
اظهارات دونالد ترامپ در مقطع کنونی از منظر انتقاد از حقوق بشر آمریکایی قابل خوانش است. بدین معنی که در 12 سامبر 2019 زمانی که کنگره آمریکا رای به محکومیت به نسل کشی ارامنه داد، ترامپ به آسانی در مقابل خواست قانون گذاران قرار گرفت و برای حفظ مناسبات با اردوغان از به رسمیت شناختن نسل کشی بودن رخدادها ممانعت کرد اما اکنون در وضعیت جدید و با گذشت چند ماه به نظر می رسد روند و نگاه حقوق بشر آمریکایی نیز تغییر پیدا کرده و ترامپ نیز بر اساس اهداف خاص خود از نسل کشی در حق ارامنه دم میزند. واقعیت این است که بارها اثبات شده که حقوق بشر نزد هیئت حاکمه آمریکا، همواره مفهومی سیاسی داشته و بر اساس مناقع و مطامع سیاسی طرح شده است. اظهارات اخیر ترامپ نیز بار دیگر این قاعده را اثبات می کند.
پایان زمزمه های تداوم اتحاد آنکار - واشنگتن
اظهارات اخیر ترامپ را می توان پایانی برای مساله تداوم اتحاد استراتژیک میان دو کشور مورد ارزیابی قرار داد. هر چند در چند سال گذشته سطح وسیعی از اختلافات میان ترکیه و آمریکا شکل گرفته و تا حدود زیادی مناسبات دو طرف را در مسیر سردی قرار داده است اما اظهارات ترامپ می تواند پایانی برای این دوستی کج دار و مریز باشد. در حقیقت، چه در حالت رای آوردن مجدد دونالد ترامپ و چه در حالت رسیدن جوبایدن نامزد دموکرات های به کاخ سفید در سال 2021، به هیچ عنوان نمی توان چشم اندازی مثبت را در مناسبات میان ترکیه و آمریکا انتظار داشت.
تسریع روند کاهش همکاری ها
متعاقب سردی حاکم در مناسبات دو طرف، مهم ترین و ملموس ترین پیامد را می توان کاهش همکاری های اقتصادی و نظامی با یکدیگر ارزیابی کرد. بحران هایی همانند خرید سامانه دفاع موشکی اس 400، حمله ترکیه به مواضع کردها در شمال سوریه و عدم هماهنگی سیاست های آنکارا با سیاست گذاری های کلان سازمان ناتو در سطح منطقه غرب آسیا و محیط بین الملل، همه گی عواملی هستند که به به طور حتم بر سطح تجارت، مناسبات اقتصادی، همکاری های امنیتی و نظامی و دیگر زمینه ها، تاثیر منفی بر جای می گذارد. بنابراین، در آینده نه چندان دور می توان اظهارات اخیر ترامپ در برجسته کردن نسل کشی ارامنه را تسریع کننده کاهش سطح مناسبات میان دو طرف مورد ارزیابی قرار داد.
منبع: الوقت
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/16426
تگ ها: